Điểm tương đồng bất ngờ giữa cú sụp đổ của Silicon Valley Bank và Lehman Brothers: Phải chăng lịch sử sẽ lặp lại?

“Cái chết” chậm rãi của huyền thoại Lehman Brothers

Tình hình tài chính của Lehman Brothers gặp vấn đề lớn bắt đầu từ những năm 2003 và 2004, khi bong bóng nhà đất ở Mỹ đang diễn ra. Lúc này, Lehman đã mua lại 5 công ty cho vay thế chấp cùng với BNC Mortgage và Aurora Loan Services, chuyên cung cấp các khoản vay Alt-A - các khoản vay được thực hiện cho người đi vay mà không có giấy tờ đầy đủ.

Ban đầu, hoạt động kinh doanh bất động sản của ngân hàng khá tốt đẹp khi doanh thu trên thị trường vốn tăng 56% từ năm 2004 đến năm 2006. Đặc biệt, Lehman Brothers còn vui mừng báo cáo lợi nhuận kỷ lục hàng năm từ năm 2005 đến năm 2007.

Điển hình là năm 2007, họ đã công bố 4,2 tỷ USD thu nhập ròng trên 19,3 tỷ USD doanh thu. Thậm chí, vào tháng 2/2007, giá cổ phiếu của Lehman đạt mức cao kỷ lục 86,18 USD/cổ phiếu, mang lại giá trị vốn hóa thị trường gần 60 tỷ USD.

Tuy nhiên, đến hết quý đầu tiên của năm 2007, những rạn nứt trên thị trường nhà ở Mỹ đã trở nên rõ ràng, các khoản nợ thế chấp dưới chuẩn bắt đầu tăng lên mức cao nhất trong bảy năm.

Cổ phiếu của Lehman giảm mạnh khi cuộc khủng hoảng tín dụng nổ ra vào tháng 8/2007, với sự thất bại của hai quỹ đầu cơ Bear Stearns. Trong tháng đó, công ty đã loại bỏ 1.200 công việc liên quan đến thế chấp và đóng cửa công ty con BNC và văn phòng của công ty cho vay Alt-A Aurora ở ba bang.

Không từ bỏ, Lehman đã phát hành nhiều chứng khoán được bảo đảm bằng thế chấp nhiều hơn bất kỳ công ty nào khác, tích lũy danh mục đầu tư 85 tỷ USD, cao gấp bốn lần vốn chủ sở hữu của cổ đông. Chiến lược này là sai lầm lớn nhất trong khoảng thời gian vận hành Lehman Brothers.

Do đó, ngân hàng Lehman Brothers buộc phải đệ đơn xin phá sản vào ngày 15/09/2008. Vào thời điểm sụp đổ, Lehman là ngân hàng đầu tư lớn thứ tư tại Mỹ với 25.000 nhân viên trên toàn thế giới, sở hữu 639 tỷ USD tài sản và 613 tỷ USD nợ phải trả.

Sự sụp đổ của Lehman Brothers đã trở thành biểu tượng của Cuộc khủng hoảng tài chính 2007 - 2008, quét qua các thị trường tài chính trên thế giới và gây thiệt hại ước tính khoảng 10 nghìn tỷ USD cho sản lượng kinh tế bị mất.

Sự sụp đổ mang tính cảnh báo của Silicon Valley Bank

Ngày 10/3/2023, Công ty Bảo hiểm Ký thác Liên bang Hoa Kỳ (FDIC) đã thông báo đóng cửa và tịch thu tài sản của Ngân hàng Silicon Valley (SVB), ngân hàng thương mại lớn thứ 16 nước Mỹ với khối tài sản 209 tỷ USD, khiến giới đầu tư chấn động.

Đáng chú ý, SVB sụp đổ ngay sau khi ngân hàng Silvergate tuyên bố tạm dừng hoạt động và thanh lý tài sản. Trước các sự kiện liên tiếp xảy ra, nhiều nhà phân tích cho rằng chính Silvergate đã kích hoạt hiệu ứng domino trong ngành ngân hàng và SVB là chất xúc tác tạo ra cuộc khủng hoảng kinh tế toàn cầu như những gì đã diễn ra vào năm 2008.

Đặc biệt, giới chức nhận định đây là vụ sụp đổ lớn nhất trong ngành ngân hàng kể từ sau khủng hoảng tài chính 2008 và lớn thứ hai trong lịch sử sau vụ Lehman Brothers.

Điểm trùng lặp bất ngờ giữa Lehman Brothers và Sillion Valley Bank

Joseph Gentile

Mới đây, giới đầu tư lại được một phen hú vía khi phát hiện ra rằng, Joseph Gentile – giám đốc điều hành của SVB – chính là giám đốc tài chính của Lehman Brothers trước khi sụp đổ vào năm 2008.

Quản lý yếu kém

Cả Lehman Brothers và Sillion Valley Bank đều đổ tiền vào các khoản đầu tư nhiều rủi ro.

Cụ thể, Lehman đã quá chủ quan trước những khoản vay dễ dãi, để rồi đánh mất niềm tin từ các đối tác kinh doanh. Ngân hàng khi đó chẳng khác gì một chuyên gia poker bị những gã đánh bạc đặt cược.

Ngoài ra, Lehman còn phát hành chứng khoán được bảo đảm bằng thế chấp tài sản. Điều này tương tự những gì mà FTX đã làm với FTT gây ra thảm họa trong lĩnh vực tiền điện tử năm 2022.

Toàn cảnh drama Binance-FTX gây rúng động thị trường mã hóa: Đế chế khủng bậc nhất thế giới “bay màu” chỉ trong 1 tuần

Còn SVB, khách hàng của Silicon Valley Bank chủ yếu là các startup. Họ gửi hàng triệu, thậm chí hàng trăm triệu USD tại đây để điều hành công ty và trả lương nhân viên. SVB, sau đó, sử dụng một phần nguồn tiền này để đầu tư vào trái phiếu chính phủ Mỹ với kỳ hạn dàd, với niềm tin rằng lãi suất sẽ ổn định. Chính động thái sai lầm này, SVB đã "đi thẳng" vào một cái bẫy.

Bên cạnh đó, Becker và các nhà lãnh đạo khác của SVB có trách nhiệm vì không ngừa được rủi ro khi ôm vào hàng chục tỷ USD tiền gửi từ các dự án công nghệ non trẻ không ổn định. Đồng thời, đánh giá sai về diễn biến lãi suất từ khía cạnh tài sản. SVB là ví dụ điển hình nhất về việc Phố Wall không đánh giá được mức độ rủi ro lạm phát, dẫn tới khả năng biến động của lãi suất.

Khi SVB sụp đổ, nhà đầu tư "Shark Tank" Kevin O’Leary đã lên tiếng và đổ lỗi cho hoạt động quản lý kém của ngân hàng.

Cổ phiếu của SVB cũng lao dốc không phanh khi tin tức phá sản được lan truyền. 

Cứu trợ

Khi bong bóng vỡ trên thị trường địa ốc, các khoản nợ xấu bắt đầu nảy nở. Bear Stern, Lehman Brothers ... lần lượt tuyên bố phá sản. Song, đáng buồn thay, Lehman Brothers không được ngân hàng trung ương Mỹ cứu giúp và trở thành điểm bắt đầu cho cuộc hoảng loạn của thị trường tài chính. 

SVB cũng rơi vào hoàn cảnh tương tự. Dù Fed tung gói cứu trợ 25 tỷ USD nhưng Bộ trưởng Tài chính Janet Yellen nhấn mạnh chính quyền Mỹ sẽ không giải cứu Silicon Valley Bank.

Quan điểm của các nhà kinh tế

Vụ việc Silicon Valley Bank là cú phá sản ngân hàng lớn nhất kể từ năm 2008, khiến nhiều nhà đầu tư lo ngại một cuộc khủng hoảng tương tự sau vụ Lehman Brothers. Tuy nhiên, mức độ ảnh hưởng tiêu cực của nó được cho là không lớn như vụ Lehman Brothers.

Chuyên gia kinh tế tại Capital Economics Jonas Goltermann cho rằng, lý do SVB gặp rắc rối là quá phụ thuộc vào một số lĩnh vực. SVB là trường hợp cá biệt. Ngân hàng này chịu sức ép rút tiền lớn từ một nhóm đối tượng là các start-up tại Thung lũng Silicon.Trong khi đó, phần lớn ngân hàng khác tại Mỹ đều "đa dạng hóa tốt". Điều này đồng nghĩa với rủi ro sẽ thấp hơn.

Một chuyên gia của Capitalmind cho rằng, SVB không có quy mô lớn như Lehman Brothers nên lo ngại là không quá lớn. Ngay cả, cựu Bộ trưởng Tài chính Mỹ Larry Summers cũng khẳng định ông không nhận thấy "rủi ro hệ thống" nếu sự việc này "được giải quyết hợp lý". 

Dù vậy, vụ việc Silicon Valley Bank là lời cảnh báo tới các ngân hàng trên toàn cầu cũng như các doanh nghiệp đang sử dụng nguồn vốn ngắn hạn cho hoạt động đầu tư/cho vay dài hạn mà thiếu kiểm soát một cách an toàn. Đồng thời, nếu giới chức không hành động ngay lập tức, nền kinh tế có thể bước vào thời kỳ “tăm tối”.

Mới đây nhất, ngân hàng Signature cũng chịu ảnh hưởng nặng nề và buộc phải tuyên bố phá sản. Điều này khá giống với hiệu ứng domino của Terra và FTX trong lĩnh vực tiền điện tử.

Song, Fed cũng vừa tung gói hỗ trợ 25 tỷ USD hỗ trợ ngân hàng và các công ty lưu ký khác.

VIC Crypto tổng hợp

Tin tức liên quan:

Các vụ sụp đổ tiền Fiat và Crypto gây rúng động toàn cầu: Tỷ phú rơi vào cảnh túng quẫn

Làn sóng phá sản đang bao trùm thị trường: Điểm mặt các vụ sụp đổ tiền điện tử gây biến động lớn trong 6 tháng qua

Tác giả 'Cha giàu cha nghèo' cảnh báo cú sụp đổ lớn nhất lịch sử đang đến: Bạn đã chuẩn bị những gì?