DYOR Là gì? Tại sao DYOR lại giúp nhà đầu tư có thể biến từ gà mờ thành chuyên gia?

DYOR là gì?

DYOR - “Do your own research” (Tự nghiên cứu) là thuật ngữ khá phổ biến trong các lĩnh vực cuộc sống. Ý của cụm từ này là bạn cần tự nghiên cứu một vấn đề mà bạn tiếp nhận chúng thông qua các phương tiện truyền thông hoặc một ai đó.

Trong thị trường tài chính, đặc biệt là Crypto, DYOR được xem như là các bước tiến hành phân tích cơ bản đối với một dự án trước khi đầu tư và các bước nghiên cứu này được tiến hành bởi không ai khác, là chính bạn.

Trên thực tế, cụm từ này đã xuất hiện từ năm 2016 – 2017, thời điểm mà các ICO và các trò pump – dump tràn ngập thị trường. Tuy nhiên, mãi đến năm 2022 “đại nạn” thì DYOR mới thực sự trở nên phổ biến hơn bao giờ hết.

Ngoài ra, thuật ngữ này cũng được sử dụng như lời tuyên bố miễn trừ trách nhiệm (disclaimer) của các chuyên gia tài chính khi họ đưa ra bất kỳ lời khuyên hay chia sẻ kinh nghiệm nào. Điều này bạn có thể dễ dàng thấy ở sau những bài chia sẻ của họ thường để lại chữ DYOR.

Tại sao DYOR lại quan trọng?

Nếu không có kỹ năng DYOR, bạn sẽ phải đầu tư vào những dự án mà bạn không hiểu rõ hoặc chỉ có thể tin theo những lời thuyết phục của người khác. Điều này là tối kỵ trong việc đầu tư do bạn có thể bị lừa đảo dẫn đến đầu tư thua lỗ, thậm chí là mất trắng. Chính vì vậy kỹ năng DYOR là điều cực kỳ quan trọng khi đầu tư bất kể thứ gì, từ bất động sản, cổ phiếu cho tới tiền điện tử. Nó có thể giúp bạn đi từ gà mờ mà dần trở thành chuyên gia.

Trong thị trường này bạn đừng tin hoàn toàn vào một ai, hãy tin vào quyết định của chính mình.

Cách để Dyor hiệu quả

DYOR sẽ là bước bắt đầu giúp bạn học hỏi và khám phá nhanh hơn, trở nên nhạy bén hơn trong đầu tư. Vậy làm thế nào để tiến hành DYOR hiệu quả?

Dưới đây là 7 cách để giúp bạn DYOR hiệu quả bất kỳ dự án hay thông tin nào:

Phân tích cơ bản

Đây là bước phân tích rất quan trọng trong Dyor, vì bước này gần nhất sẽ khắc họa hơn một nửa bức tranh tổng thể về dự án bạn quan tâm, dù đó là một dự án mới hay là dự án đã hoạt động lâu năm.

White Paper

Điểm khởi đầu của một dự án phải là trang web và White Paper – nơi có các thông tin quan trọng về quy trình phát triển của dự án, các cơ hội tiềm năng và tiện ích. Nếu dự án bạn đang quan tâm không có White Paper thì đây là dấu hiệu cho thấy chúng có thể là “chiếc bánh vẽ” hoặc một dự án rác.

Đội ngũ phát triển

Đầu tiên bạn cần xem xét quy mô của dự án. Nếu đội ngũ chỉ có khoảng 2 đến 3 người thì dự án sẽ có nguy cơ gặp thất bại khi có một thành viên bỏ cuộc.

Tiếp theo, bạn cần xét đến việc các thành viên có công khai danh tính không? Họ có kinh nghiệm trong blockchain, tiền điện tử, khoa học máy tính, tài chính hoặc các ngành có liên quan không. Bạn có thể kiếm thêm các thông tin về họ trên LinkedIn và trên Twitter của chính họ.

Lộ trình và tầm nhìn của dự án

Tầm nhìn, vấn đề dự án muốn giải quyết là một yếu tố giúp bạn có thể đánh giá chúng có tiềm năng hay không. Ở bước này, bạn cần giải quyết các câu hỏi như “dự án đang giải quyết vấn đề chưa có giải pháp hay đang làm những điều mà có rất nhiều dự án khác đã làm?”; “Lợi thế cạnh tranh của họ là gì và họ có đối thủ nào hay không?”; “Công nghệ của họ đang theo đuổi liệu có lỗi thời hay không?”.

Về lộ trình, bạn cần quan sát xem liệu dự án có hoàn tất đúng lộ trình theo thời gian đã cam kết hay không. Việc không đi theo đúng thời hạn, thiếu lộ trình có thể được xem là dấu hiệu cảnh báo đáng quan ngại.

Tokenomics

Tokenomics là nơi bao hàm các yếu tố ảnh hưởng trực tiếp đến giá trị của token và là nơi chứa thông tin xác định khả năng tồn tại lâu dài bền vững của dự án.

 Dưới đây là một số thông tin chính cần xem xét:

• Tổng nguồn cung: Theo lý thuyết, một dự án có nguồn cung giới hạn sẽ giúp giá trị token tăng lên trong tương lai, vì điều này mang đến sự khan hiếm token, dẫn đến cung không đủ cầu. Ngược lại, nếu nguồn cung không được giới hạn thì giá token trong tương lai có thể không tăng nhiều và gây ra lạm phát.
• Phân bổ token: Ở đây, bạn cần lưu ý lượng token được phân phối cho chủ sở hữu dự án, các nhà đầu tư ban đầu bao nhiêu phần trăm; Lượng phân bổ cho các đợt airdrop, IEO, IDO bao nhiêu phần trăm và thời gian khóa token thế nào. Từ đó bạn có thể dự đoán được liệu token có thể bị xả hàng loạt sau các đợt huy động vốn hay không.
• Kế hoạch giảm phát: Sau một thời gian phát hành token, vấn đề lạm phát khó có thể tránh khỏi. Vậy liệu dự án đã có kế hoạch giảm phát như đốt / khóa token vĩnh viễn hay chưa?
• Tiện ích của token: Token được sử dụng để làm gì? Chúng có bất kỳ tiện ích nào trong hệ sinh thái hay không?
• Khối lượng và thanh khoản giao dịch: Khối lượng giao dịch token trên thị trường thấp hay cao sẽ phản ánh rõ nét nhất về mức độ của người tham gia vào dự án. Bên cạnh đó, bạn cần đảm bảo token bạn muốn đầu tư có tính thanh khoản tốt để có thể thuận lợi trong việc mua-bán.

Báo cáo kiểm toán của bên thứ ba

Việc các dự án trong ngành tiền điện tử thường xuyên bị tấn công chưa bao giờ có hồi kết. Vì thế, bạn cần tìm hiểu xem dự án bạn đang quan tâm đã được kiểm toán bởi một bên thứ ba uy tín như Certik, Hacken hay Quantstamp chưa. Vì các cuộc kiểm toán này liên quan đến việc kiểm tra các dòng mã, tìm kiếm các lỗ hổng bảo mật tiềm ẩn.

Tuy nhiên, bạn cần lưu ý rằng việc đã kiểm toán không đồng nghĩa là dự án hoàn toàn an toàn, vì có những trường hợp mã độc được thêm vào sau khi báo cáo được phát hành.

Investor / Backer lớn, có uy tín

Thường các quỹ lớn, các công ty đầu tư nổi tiếng sẽ luôn tìm kiếm và rót vốn vào các dự án họ xem là tiềm năng, có thể mang đến đột phá cho ngành, dẫn đầu xu hướng. Vì thế, đây là một yếu tố khác để bạn đánh giá tương lai dự án bạn muốn đầu tư. 

Phân tích on-chain

Phân tích on-chain rất đa dạng và rộng lớn, vì thế khó có thể bao quát hết tất cả trong mục này. Tuy nhiên, sau đây là các thông tin quan trọng bạn cần lưu ý hàng đầu khi DYOR:

• Tổng giá trị bị khóa (TVL): Một dự án có TVL càng cao thì có thể chứng tỏ đây là dự án đang được nhiều nhà đầu tư sử dụng và có tiềm năng phát triển trong tương lai. Bạn có thể tìm thấy thông tin này tại Token Terminal hoặc trên chính website của dự án.
• Số lượng địa chỉ ví hoạt động: Số lượng ví hoạt động càng cao là dấu hiệu cho thấy có nhiều nhà đầu tư đang giao dịch hoặc hold, từ đó có thể ước lượng tiềm năng giá trong tương lai.
• Ví của team Dev, nhà đầu tư: Qua thông tin này, bạn có thể tra cứu liệu dự án đã từng có hành động xả token ra thị trường hay chưa.

Bên cạnh đó, bạn có thể sử dụng các công cụ chuyên cung cấp dữ liệu như:

• Coinmarketcap, Coingecko để tìm thêm các thông tin khác như token đã được niêm yết trên sàn nào, khối lượng giao dịch trong 24 giờ…
• Github để tra cứu các bản cập nhật về dự án.
• DeFiLlama để tiếp cận các thông tin của những dự án liên quan đến NFT, DeFi.
• Dextools – bộ công cụ phân tích kỹ thuật và theo dõi thông tin về các dự án DeFi.

Phân tích kỹ thuật

Việc phân tích kỹ thuật sẽ giúp bạn dự đoán được biến động giá ngắn và dài hạn của token, đồng thời xác định được khi nào nên mua và bán thông qua các mô hình nến, biểu đồ giá, chỉ báo…

Nhưng để làm tốt mảng này bạn cần nắm thật vững kiến thức phân tích biểu đồ. Thực tế, mảng phân tích kỹ thuật luôn rất khó để thực hiện, kể cả đối với những người đã có kinh nghiệm. Tuy nhiên, bạn có thể theo dõi các chuyên gia phân tích để có thể bù đắp lỗ hổng này.

Phân tích các kênh truyền thông xã hội

Đây là bước phân tích dễ dàng nhất để xem xét một dự án, vì chúng sẽ cho bạn biết liệu dự án còn hoạt động hay không và lượng tương tác với cộng đồng thế nào.

Các dự án tiền điện tử sẽ luôn có các kênh Twitter, Telegram, Discord; một số dự án sẽ có thêm Facebook, Youtube. Tuy nhiên, bạn chỉ cần chú trọng ba kênh gồm Twitter, Telegram, Discord vì đây là các kênh phổ biến nhất trong thế giới crypto.

Với Twitter, bạn cần kiểm tra:

• Những người có sức ảnh hưởng lớn trong ngành như các CEO sàn giao dịch, các KOL mà bạn đánh giá là những người luôn đưa ra những quan điểm chân thật, thẳng thắn có đang theo dõi dự án hay không.
• Số lượng tweet và nội dung tweet: Giả sử một dự án được thành lập vào năm 2021, nhưng đến năm 2023 chỉ mới đăng khoảng vài chục tweet thì bạn cần đặt một câu hỏi ngay rằng “vì sao lại có ít tweet như vậy trong 3 năm, họ đã làm những gì trong thời gian qua?”. Tiếp sau đó bạn cần kiểm tra một lượt các nội dung tweet, xem liệu họ có thường xuyên cập nhật lộ trình, thành tựu của dự án cũng như mức độ tương tác của cộng đồng. Không ít các dự án họ đăng rất nhiều tweet, có rất nhiều lượt theo dõi nhưng ngược lại, mức độ tương tác với cộng đồng lại không thực sự tốt.

Với Telegram, đây là nơi các dự án rất dễ mua các lượt “tham gia ảo”, vì thế việc xem lượng người dùng thường không chính xác bằng việc xem lượt tương tác, trò chuyện trong nhóm. Discord cũng thế.

Tuy nhiên, việc phân tích các kênh truyền thông xã hội chỉ thích hợp với các dự án đã hoạt động từ 6 tháng trở lên. Với các dự án mới ra mắt thì việc phân tích này thường chỉ mang tính tham khảo, khó có thể cho chúng ta những thông tin chính xác.

Phân tích, thu thập tin tức

Việc cập nhật tin tức thường xuyên là điều không thể thiếu trong bất kỳ lĩnh vực nào của đời sống, đặc biệt là tự DYOR trong crypto. Bởi vì đây là một thị trường còn non trẻ, do đó giá token cũng chịu ảnh hưởng bởi các tin tức hàng ngày.

Vì thế, việc liên tục cập nhật tin tức có thể giúp bạn thay đổi chiến lược đầu tư của mình sao cho hợp lý.

Kiểm tra dữ liệu thực tế

Sau khi đã làm hết các bước trên mà không tìm thấy vấn đề gì, vẫn có khả năng đó là một dự án tiền điện tử được thổi phồng quá mức. Bạn có thể mua coin của dự án, sử dụng một vài tính năng của hệ sinh thái đó xem có đúng như những gì quảng cáo không hay dự án đó chỉ là con hổ giấy. Ví dụ như Onecoin, Pi Network, Bitconnect và hàng loạt các dự án với mô hình đa cấp, ponzi tương tự là những dự án được thổi phồng lên rất nhiều nhưng bản chất bên trong rỗng ruột hoàn toàn. Bạn sẽ mất trắng khi tham gia vào những dự án như thế.

Còn nếu các bạn có kinh nghiệm về code thì có thể kiểm tra github của dự án xem có được cập nhật liên tục hay không. Vì một dự án nghiêm túc thì đội ngũ sẽ luôn luôn hoạt động và cập nhật code cho dù thị trường có ra sao đi nữa.

So sánh với các dự án khác cùng loại

Trừ một số ít dự án đi đầu về một mảng chưa ai làm, đa số các dự án Blockchain đều có các dự án cùng loại để tham khảo. Bạn có thể so sánh dự án mà bạn DYOR với các dự án cùng loại để xem nó có những ưu điểm, khuyết điểm nào, cộng đồng hay quy mô ra sao để ước định giá trị của dự án đó.

Ví dụ, hiện tại, có quá nhiều dự án tiền điện tử dùng công nghệ ZK và AI, nhưng một dự án chỉ dùng thuật toán trên mà không có bất kỳ cải tiến nào đáng kể thì không đáng để đầu tư.

Kết luận

Lĩnh vực tiền điện tử là nơi đầu tư có tỷ lệ lợi nhuận cực kỳ lớn nhưng đồng thời cũng có rất nhiều rủi ro với vô số hacker hay kẻ lừa đảo. Chính vì vậy tự trang bị cho mình kỹ năng DYOR là cực kỳ quan trọng để có thể tồn tại và quan trọng hơn hết là phải tin tưởng vào bản thân của mình chứ không đặt niềm tin vào một ai khác cả.

Thời gian đầu khi bắt đầu DYOR bạn sẽ tốn khá nhiều thời gian để làm quen, đưa ra nhận định và đôi khi nhận định còn sai. Tuy nhiên, sau một thời gian dài nghiên cứu, bạn sẽ hình thành được nhiều insight và cơ sở cho những đánh giá của mình một cách rõ ràng hơn, chính xác hơn.

Song, ngay cả việc DYOR kỹ lưỡng nhất cũng không phải là giải pháp hoàn hảo. Do thị trường tiền điện tử luôn biến động, nên DYOR không thể loại bỏ rủi ro đầu tư kém hiệu quả mà chỉ có thể giúp đánh giá xác suất thành công của một dự án và hiểu rõ hơn về các mức độ rủi ro liên quan.

VIC Crypto tổng hợp

Bài viết liên quan:

4 yếu tố ảnh hưởng đến giá token khi mở khoá

So sánh hiệu suất của NFT Blue Chip với các loại tiền điện tử hàng đầu

So sánh ưu nhược điểm của tokenomics giảm phát và tokenomics lạm phát

Các yếu tố để đánh giá một dự án NFT tiềm năng