Điểm mặt 5 ngách hoạt động kém hiệu quả trong DeFi

Về lý do các mảng này bị “flop” một phần là vì sở hạ tầng chưa hoàn thiện, nhu cầu người dùng chưa có hay đơn giản chỉ là sự lép vế trước những ngành có khả năng tăng trưởng, hiệu suất sinh lời cao khác trong DeFi.

Vậy, đó là những lĩnh vực nào, anh em cùng VIC tìm hiểu nhé!

Insurance DeFi

Insurance (bảo hiểm phi tập trung) là một ngành có lịch sử hoạt động lâu đời trong DeFi,. Tuy nhiên, từ khi ra đời đến nay, Insurance tỏ ra kém hấp dẫn so với những ngành khác.

Lý do khiến Insurance hoạt động kém hiệu quả có thể xét đến như:

Không thu hút dòng tiền

ATH TVL của Insurance (tổng giá trị bị khóa của 13 dự án trong ngành) đạt 1,9 tỷ USD vào tháng 11/202, chiếm khoảng 1% TVL trong DeFi. Sau khi thị trường bước vào giai đoạn downtrend, TVL Insurance giảm 88% so với đỉnh.

Hiện tại, TVL đã hồi phục 32%. Con số này vẫn kém hơn so với sự phục hồi của toàn DeFi (tăng 44,8% từ đáy). Ngoài ra, dominance của Insurance cũng ghio nhận giảm 1 nửa so với thời kỳ đỉnh cao, chỉ còn 0,53%. Điều này cho thấy mức độ tăng trưởng của ngành Insurance là kém hơn so với những ngành có hiệu quả khác.

TVL không có sự tăng trưởng tốt đồng nghĩa với việc mức lợi nhuận sinh ra của ngành không hấp dẫn được dòng tiền trong DeFi, hoặc việc farming trên các giao thức bảo hiểm tồn tại những rủi ro, những cản trở nhất định đối với các nhà đầu tư.

TVL của Insurance. Nguồn: DefiLlama

Giải quyết chưa triệt để nhu cầu bảo hiểm

Theo báo cáo từ TRM Labs, trong năm 2023 thị trường crypto ghi nhận tổng thiệt hại khoảng 3,8 tỷ USD – tăng gấp đôi so với năm 2022.

Trong bối cảnh như vậy, các dự án ngành Insurance sẽ đóng một vai trò quan trọng hơn bao giờ hết. Tuy nhiên thực tế thì không phải giao thức nào cũng để tâm đến việc sử dụng các dịch vụ bảo hiểm.

Cụ thể, tính đến tháng 3/2023, tổng số tiền bảo hiểm được thanh toán bởi 4 giao thức bảo hiểm hàng đầu chỉ đạt khoảng 36,9 triệu USD (90% tổng số tiền bảo hiểm đã thanh toán của toàn ngành, trong năm 2022) tương ứng với khoảng 13 sự kiện tấn công giao thức, lỗi từ sàn giao dịch hay các sự kiện depeg của stablecoin.

Rõ ràng là việc sử dụng dịch vụ bảo hiểm phi tập trung không đem lại mức độ hiệu quả cần thiết. Nhiều vụ hack gây tổng thiệt hại từ hàng triệu USD đến hàng chục triệu USD nhưng số tiền cover chỉ được vài trăm ngàn USD.

Tốc độ mở rộng thấp

Dự án Insurance đầu tiên đi vào hoạt động là Nexus Mutual vào tháng 5/2019. Tính tới đỉnh của uptrend 2021, có 13 dApp được liệt kê trong danh mục các dApp bảo hiểm phi tập trung. Song, đến tháng 1/2024, chỉ có thêm 10 dự án mới, trong đó 2 dự án cũ ngừng hoạt động.

Có thể thấy tốc độ mở rộng, thu hút các dApp đến với Insurance còn khá thấp.

Đứng trước kỷ nguyên của Layer 2, các dApp bảo hiểm lớn như Nexus Mutual, Guard-Helmet, InsurAce, Sherlock hiện vẫn chỉ đang chủ yếu cung cấp các dịch vụ trên Ethereum, BSC, Polygon mà chưa có nhiều bước tiến sang những blockchain L2 khác.

Dựa trên việc đánh giá xu hướng thị trường, có thể thấy ngành bảo hiểm đang chậm chạp trong việc đổ bộ lên Layer 2.

Prediction

Prediction / GambleFi (dự đoán - đặt cược). Các hình thức đặt cược được thực hiện trên các Prediction Market (sàn Prediction), đây là các giao thức giúp mọi người có thể đặt cược vào các hiện tượng chưa biết trước kết quả trong tương lai.

Các hình thức prediction phổ biến nhất là:

• Binary Options: Quyền chọn nhị phân, dự đoán giá của các tài sản tăng hay giảm sau một khoảng thời gian. Dẫn đầu bởi Thales Protocol.
• Dự đoán một sự kiện nào đó có xảy ra hay không: Dẫn đầu bởi Polymarket, cung cấp tính năng đặt cược vào khả năng xảy ra hoặc không của một sự kiện nào đó trong tương lai bằng cách trading các token đại diện cho dự đoán.
• Dự đoán kết quả thi đấu thể thao: Mô hình của Azuro và các dự án con trong hệ sinh thái, cho phép dự đoán kết quả thi đấu của nhiều bộ môn thể thao thông qua nhiều giải đấu quốc tế, thậm chí cả thể thao điện tử.

Các prediction market được thiết kế để hướng tới hai tệp người dùng:

• Người dự đoán, đặt cược
• Người cung cấp thanh khoản

Lý do khiến prediction hoạt động thiếu hiệu quả trong DeFi:

• TVL Prediction khá khiêm tốn, chỉ đạt 60 triệu USD, chiếm 0,062% TVL của toàn thị trường DeFi. Điều này cho thấy market size của ngành Prediction thực tế vẫn còn rất nhỏ. Mặc dù đã có những sự xuất hiện của những Prediction Market đầu tiên từ năm 2020 nhưng cho đến nay thì thị trường Prediction vẫn chưa đón nhận được dòng tiền thực sự bùng nổ.
• Các sản phẩm Prediction luôn có rủi ro cao, thậm chí là cao nhất trong DeFi khi luôn có những mô hình 5 ăn 5 thua, vì vậy nên nhiều khi được gọi là GambleFi - Cờ bạc trong DeFi. Đây cũng chính là lý do khiến các sản phẩm Prediction không thu hút được những người có nhu cầu đầu tư thật sự.
• Prediction có tính đặc thù: Trong khoảng thời gian diễn ra World Cup 2022, TVL của Prediction tăng vọt bất chấp bối cảnh toàn thị trường ảm đạm khi sàn FTX sụp đổ. Điều này cho thấy các sự kiện thể thao lớn trên thế giới sẽ tác động khá lớn đến lĩnh vực Prediction market. Ngoài cá cược thể thao, Prediction còn có nhiều dự án với mảng cá cược đa dạng như crypto, vàng bạc, đá quý, bất động sản, cuộc bầu cử tổng thống, chiến tranh...

Prediction Market TVL Rankings - DefiLlama

Fixed Yield

Fixed Yield (lãi suất cố định) là một hình thức đầu tư sinh lời với lợi nhuận biết trước, cố định trong một khoảng thời gian nhất định (chẳng hạn như 6 hoặc 12 tháng). Các sản phẩm tài chính với lãi suất cố định là một trong những trụ cột chính của hệ thống tài chính truyền thống.

DeFi ban đầu vốn được hình thành bởi các sản phẩm lãi suất biến động, thu hút các nhà đầu tư nhỏ lẻ có khẩu vị rủi ro cao bằng các khoản đầu tư có lợi nhuận cao nhưng không cố định. Từ năm 2020, thị trường DeFi đã bắt đầu xuất hiện những dApp cung cấp khả năng đầu tư với lãi suất cố định.

Các sản phẩm fixed yield không hẳn là không hiệu quả, ngách này tỏ ra tương đối hấp dẫn trong downtrend khi thị trường chia 5 chia 10 và chỉ ít hiệu quả hơn trong thị trường uptrend.

Một vài hình thức dApp Fixed yield hiện nay:

• Vay và cho vay lãi suất cố định thông qua cơ chế Zero-coupon bonds: Cho phép vay có thế chấp các synthetic stablecoin (neo theo tỷ giá của stablecoin cơ sở) với giá chiết khấu, tới ngày đáo hạn sẽ quy đổi với stablecoin cơ sở tỷ lệ 1:1. VD: Yield Protocol, Notional Finance.
• Cung cấp chiến lược giao dịch với lợi suất của các yield-bearing token: Phân tách một token mang lợi suất (dynamic yield) thành hai phần bao gồm (1) Yield Token (phần lợi suất có biến động của token đó) và (2) Principle token (tương tự zero-coupon bonds). VD: Pendle Finance, Element Finance.

Với những mô hình hoạt động dựa trên cơ chế zero-coupon bonds, những người có nhu cầu mua các token để hưởng lãi suất cố định về bản chất là chuyển giao rủi ro giảm lợi suất cho những người khác - những đang đặt cược vào cơ hội lợi suất tăng.

Vì vậy vấn đề là nếu như các nhà đầu cơ vào biến động lợi suất không nhìn thấy tiềm năng tăng lợi suất của các tài sản mang lợi nhuận thì nhu cầu lãi suất cố định sẽ không được đáp ứng.

Lãi suất cố định không hiệu quả khi so sánh với khả năng sinh lời từ các hoạt động DeFi có đòn bẩy cao, tham gia các mô hình earn có ROI cao như GameFi, hoặc đơn thuần là việc hold coin trong uptrend.

Algorithmic Stablecoin

Algorithmic Stablecoin (stablecoin thuật toán) là các dạng stablecoin có cơ chế giữ peg với USD (hay các fiat khác) trên các cơ chế điều chỉnh nguồn cung và loại bỏ yêu cầu thế chấp tài sản thực, nhằm nâng cao hiệu quả sử dụng vốn.

Stablecoin là một mảnh ghép quan trọng, stablecoin như máu của thị trường, nhưng Algorithmic stablecoin thì không hẳn.

Thực tế cho thấy, mô hình Algorithmic Stablecoin là một “đòn bẩy” hiệu quả cho sự tăng trưởng của DeFi trong uptrend. Tuy nhiên các mô hình stablecoin thuật toán không thế chấp hoặc thế chấp hoàn toàn bằng tài sản biến động sẽ chịu rất nhiều rủi ro trong downtrend.

Algorithmic stablecoin thế hệ 2020-2022 có tới 3 loại thiết kế:

• Stablecoin thuật toán 1 token: Nguồn cung của stablecoin tự động điều chỉnh sau mỗi một khoảng thời gian để giá trị của stablecoin trở về mốc ban đầu. Hạn chế nằm ở tần suất rebasing token. Nếu như tần suất quá thưa thì stablecoin vẫn sẽ liên tục biến động giá, vậy thì không thể gọi là stablecoin.
• Stablecoin thuật toán 2 token: Mô hình có thiết kế bao gồm một token stablecoin không được bảo chứng và một token mang giá trị. 1 đơn vị stablecoin mint ra thì tương ứng $1 giá trị token còn lại bị đốt đi, ngược lại 1 đơn vị stablecoin được đốt sẽ redeem được $1 giá trị token còn lại. VD: LUNA-UST
• Stablecoin thuật toán 3 token: Đây là một mô hình tương đối phức tạp được giải thích qua ví dụ về mô hình của dự án Basis Share tại đây. Stablecoin trong mô hình này cũng không được bảo chứng bởi tài sản có giá trị, vậy nên không khả thi trong việc giữ Peg.

Mô hình fractional algorithmic stablecoin của Frax Finance là mô hình token nhưng có đảm bảo một phần, tuy nhiên dần dần tỷ lệ thế chấp dần dần được nâng lên 100% vì những lo sợ về vấn đề thanh khoản.

Nhìn chung, nếu đặt định nghĩa stablecoin thuật toán gắn liên với tính chất loại bỏ về yêu cầu tài sản đảm bảo thì stablecoin thuật toán sẽ không thể đạt được khả năng ổn định tỷ giá. Phải xây dựng một mô hình bong bóng, ponzi như LUNA-UST là điều mà không ai còn dám nghĩ tới nữa.

Vì vậy trong mùa tới, nếu như stablecoin thuật toán còn được ứng dụng thì ít nhất nó phải được xây dựng với việc thế chấp ít nhất là 100%.

Algo-Stables TVL Rankings - DefiLlama

Option

Options (Hợp Đồng Quyền Chọn) là một trong những loại sản phẩm phái sinh cho phép mọi người có quyền mua hoặc bán một loại tài sản bất kì với một mức giá cụ thể vào một thời điểm xác định trong tương lai.

Giao dịch option có thể diễn ra trên thị trường OTC, nhưng để việc giao dịch option được thực hiện với quy mô lớn, phục vụ được nhiều người mua và bán option thì các giao dịch phải được thực hiện qua các sàn giao dịch option.

Tuy nhiên thanh khoản cũng vẫn là một vấn đề lớn đối với các dự án option trong DeFi. Để có thể dễ dàng thu hút thanh khoản thì có những dự án Option Vaults ra đời, những người muốn đóng vai trò là option writer thì có thể tham gia cung cấp thanh khoản trong các Option Vaults.

Tương tự như 4 ngành trên, Option cũng hoạt động không mấy hiệu qủa. Cụ thể, TVL trên các sàn Option đã suy thoái rất nặng và trong bối cảnh thị trường tăng trưởng trở lại, động lực để dòng tiền đổ lên các sàn Options là không có. Mặc dù TVL tăng, nhưng lại không ghi nhận dòng tiền mới nào.

Điều này thể hiện nhu cầu giao dịch Options là không có nhiều. Hơn nữa, các options vaults được xây dựng nhằm mục đích phục vụ thanh khoản cho các giao dịch trên, vì nhu cầu giao dịch không cao nên TVL trong các Option Vaults cũng suy giảm.

Options Vault TVL Rankings - DefiLlama

Song, để có thể thu hút dòng tiền, ngành option cần giải quyết các vấn đề về cơ sở hạ tầng, mô hình hoạt động và nhu cầu sử dụng thực tế của người dùng.

VIC Crypto tổng hợp

Tin tức liên quan:

 3 số liệu mà các nhà giao dịch DeFi nên theo dõi để đón đầu thị trường bullrun

 DeFi đang lép vế trên đường đua trở thành tương lai của tài chính

 Nhìn lại 5 lĩnh vực Defi thu hút hàng tỷ USD tài sản tiền điện tử