zkLink (ZKL) là gì? Tổng quan về dự án tiên phong trong mảng cơ sở hạ tầng giao dịch ZK-rollup đa chuỗi

zkLink là gì?

zkLink là dự án Multichain zkRollup Infrastructure (nền tảng cơ sở hạ tầng zkRollup đa chuỗi), cung cấp trải nghiệm giao dịch mượt mà và an toàn trên các blockchain khác nhau.

Sử dụng công nghệ zk-SNARKS, zkLink có hệ thống bảo mật kiên cố, đồng thời cung cấp các giải pháp dựa trên API cho việc tạo ra các sàn giao dịch kiểu order book phi tập trung (DEXs), thị trường NFT và các ứng dụng phi tập trung khác.

Chưa hết, bằng cách kết nối các blockchain L1 và mạng L2 khác nhau, cơ sở hạ tầng ZK-Rollup linh hoạt của zkLink còn cho phép các nhà phát triển và nhà giao dịch tận dụng tài sản tổng hợp cũng như thanh khoản từ các chuỗi khác nhau, từ đó cung cấp trải nghiệm giao dịch đa chuỗi liền mạch, góp phần tạo ra một hệ sinh thái DeFi hiệu quả và dễ tiếp cận hơn cho tất cả mọi người.

Trong tương lai, zkLink sẽ hỗ trợ kịch bản DeFi sáng tạo như cross-chain farming và financialization của NFT, nhằm xây dựng một thị trường tự do hợp tài sản trong các định dạng khác nhau có thể tương tác với nhau và có khả năng nắm bắt được giá trị cao hơn cho người dùng.

Điểm nổi bật của zkLink

• Công nghệ zk với thỏa hiệp bảo mật bằng không: Để tối đa hóa hiệu suất sản phẩm và tối ưu hóa trải nghiệm người dùng, zkLink đã sử dụng công nghệ zk. Với công nghệ này, chỉ các giao dịch hợp lệ mới được thực hiện và không thể bị thao túng hoặc giả mạo, do đó đảm bảo an toàn cho tài sản.
• Phân tách quyền lực tập trung và phi tập trung: Với các giao thức ZK-Rollup, DAO và mạng light oracle, dự án cung cấp một lược đồ bảo mật nghiêm ngặt với các kiểm tra và số dư cũng như một mạng lưới chuyên gia và người xác minh có khả năng chống kiểm duyệt.
• Trải nghiệm giao dịch liền mạch và dễ sử dụng: Nhiều blockchains được liên kết với nhau bằng tính năng tổng hợp thanh khoản, cho phép các nhà giao dịch chuỗi chéo trực tiếp khai thác vào nhiều nhóm thanh khoản và hoàn thành giao dịch của họ với độ trượt thấp và đảm bảo đầu ra cuối cùng.
• Hoán đổi cross-chain nhanh chóng, an toàn và dễ dàng: zkLink là một giao thức zero-knowledge phi tập trung và đáng tin cậy, kết nối các chuỗi biệt lập, trao quyền cho các nhà giao dịch giải quyết các vấn đề thanh khoản và cung cấp các giải pháp triển khai đa chuỗi cho các nhà phát triển Dapp.
• Một địa chỉ ví duy nhất: Người dùng trên zkLink có một địa chỉ ví duy nhất cho tất cả các mạng như Polygon, Starknet, zkSync, Linea, Arbitrum, Optimism, Scroll, Solana... Tất cả các tài sản sẽ được thống nhất thành một ví như ETH trên mạng Arbitrum, ETH trên mạng Optimism, ETH trên mạng zkSync... thay vì để là ETH (Arbitrum), ETH (Optimism), ETH (zkSync),... thì sẽ được thống nhất thành 1 ETH duy nhất. Tương tự với các tài sản khác.
• Giúp các nhà phát triển dễ dàng xây dựng một App Rollup với tùy chỉnh về Sequencer, Data Availability, Network Collections, Stetlement,...

Các tính năng chính của zkLink

• Tổng hợp thanh khoản: Mạng tổng hợp zkLink hợp nhất Stablecoin, ETH và token đa chuỗi khác nhau thành một token thống nhất, loại bỏ sự khác biệt giữa các chuỗi.
• Hyperscaling, duy trì bảo mật cấp Ethereum: zkLink App Rollups có thể đạt tới 1.000+ TPS và chi phí giao dịch dưới 0,001 USD trong khi vẫn duy trì các biện pháp bảo mật tương đương Ethereum. Điều này thúc đẩy tăng trưởng DeFi cho các nhà giao dịch lên một tầm cao mới.
• Multi-chain, cross-rollup abstraction: zkLink cho phép người dùng triển khai với ngôn ngữ và công cụ bạn quen thuộc, cùng quyền truy cập vào nhiều L1 và L2. Ngoài ra, giao dịch và quản lý token đa chuỗi trên một giao diện người dùng mà không cần cầu nối tài sản crosschain.

Cấu trúc của zkLink

zkLink được cấu tạo bởi 4 Layer (lớp) bao gồm:

• Settlement Layer
• Execution Layer
• Sequencing Layer
• DA Layer

Các Layer này sẽ được tách riêng để có thể tùy chỉnh phụ thuộc vào nhu cầu của nhà phát triển, bởi vì mỗi một nhà phát triển có thể mong muốn xây dựng một zkRollup được thiết kế riêng phù hợp với ngành mình đang làm ví như DeFi ưu tiên bảo mật, Trading, GameFi & NFT yêu cầu về khả năng mở rộng. 

Multichain zkRollup

Đầu tiên, chúng ta sẽ đến với khái niệm Multichain zkRollup. Khái niệm này chi phép các hợp đồng rollup không chỉ trên một Layer 1 mà còn trên nhiều mạng Layer 2 cùng lúc. Trong mô hình zkLink, chỉ có một chuỗi được chọn làm Primary Chain (chuỗi chính) để thực hiện xác minh ZKP (Chứng minh không kiến thức), còn các chuỗi khác chỉ cần đóng vai trò hỗ trợ được gọi là Secondary Chain mà không cần xác minh ZKP. Yếu tố này giúp cho việc xác minh trên Primary Chain đồng nghĩa với xác mình tất cả các Secondary Chain.

Nguyên tắc hoạt động của Multichain zkRollup bao gồm một số bước cơ bản sau:

• Commit: Sequencer tổng hợp tất cả data từ các Secondary Chain đến Primary Chain. On-chain Contract trên Primary Chain sẽ xác minh các data từ Sequencer bằng ZK Proof.
• Prove: ZK Proof của các Secondary Chain sẽ được chứng minh trên Primary Chain bằng On-chain Contract.
• Synchronize: Sau khi chứng minh tính xác thực của ZK Proof thì sẽ diễn ra quá trình đồng bộ dữ liệu trên cả Primary Chain và Secondary Chain.
• Execute: Quá trình thực thi sẽ diễn ra tương đồng với các nền tảng zkRollup thông thường.

Settlement Layer

Settlement Layer bao gồm:

• zkLink Nexus: zkLink Nexus là các Layer 3 mà các giao dịch sẽ được giải quyết và cập nhật trạng thái (state commitment) trực tiếp trên các nền tảng zkRollup như Starknet, zkSync, Linea, Scroll,... và cuối cùng là tới Ethereum.
• zkLink Origin: zkLink Origin sẽ cho phép giao dịch được giải quyết và cập nhật trạng thái trên Ethereum, các Layer 2 (có thể là Optimism hay Arbitrum) hay các Layer 1 với điều kiện là các nền tảng này phải hỗ trợ công nghệ Zero-knowledge.

Để duy trì sự kết nổi giữa các Layer 1 và Ethereum, zkLink giới thiệu Light Oracle Networklà một giải pháp nhắn tin xuyên chuỗi.

Execution Layer

Tại đây, zkLink giới thiệu TS-zkVM là môi trường thực thi ZKP hiệu quả cao được thiết kế đặc biệt cho cácn dự án về mảng Oderbook, Spot, Derivatives, NFT... Bên cạnh đó về Data Availability thì cả zkLink Nexus và zkLink Origin đều hỗ trợ Validium, thêm vào các là các giải pháp DA từ các bên thứ ba như Celestia, EigenDA, Avail,... để đáp ứng nhu cầu đa dạng từ các nhà phát triển.

Sequencing Layer

Sequencing Layer là một thành phần quan trọng trong hệ thống tổng hợp, chủ yếu chịu trách nhiệm nhận các giao dịch của người dùng, sắp xếp trình tự giao dịch và gói chúng thành các lô. Các lô này sau đó được cam kết với Settlement Layer.

DA Layer

Cả zkLink Nexus và zkLink Origin theo mặc định đèu hỗ trợ chuỗi chính làm DA Layer.

Hệ sinh thái của zkLink

Hệ sinh thái zkLink tiếp tục phát triển với các dApp trên nhiều danh mục khác nhau như: Order Book DEXs, NFT Marketplaces, gaming, RWA derivatives...

Hiện tại, có 3 dự án đang chạy trên testnet/mainnet sử dụng hạ tầng zkLink:

• ZKEX: là Order Book DEX omni-chain đầu tiên cung cấp giao dịch spot và phái sinh không giới hạn tương tự như sàn CEX. ZKEX đơn giản hóa giao dịch đa chuỗi bằng cách cung cấp một sổ lệnh đơn giản, dễ tiếp cận để giao dịch an toàn trên nhiều chuỗi, loại bỏ sự cần thiết của cầu nối croschain và wrapped token.
• zkJump: là một cầu nối crosschain được bảo mật bởi ZK cho các tài sản gốc giúp loại bỏ các token trung gian hoặc wrapped . Tận dụng cơ sở hạ tầng của zkLink, người dùng có thể kết nối liền mạch các token đa chuỗi trong một giao diện người dùng thống nhất, tiết kiệm số lần nhấp, thời gian và chi phí của người dùng.
• Openworld: Hoạt động như một sàn giao dịch phi tập trung, Openworld cho phép giao dịch đa tài sản (tiền điện tử, cổ phiếu, trái phiếu, ngoại hối & cmdty) bởi bất kỳ ai, ở bất cứ đâu, bất cứ lúc nào. OpenWorld sử dụng zkLink để giải quyết các thách thức liên quan đến hiệu quả giao dịch và phân mảnh thanh khoản.

Ngoài ra, giao thức cũng tích hợp với các giải pháp công nghiệp như công cụ dành cho nhà phát triển chính, giao thức nhắn tin crosschain, ví, oracles, nhận dạng phi tập trung, DA mô-đun, shared sequencer...

Tokenomics

Token metric

• Token name: zkLink
• Ticket: ZKL
• Tổng cung: 1.000.000.000 ZKL
• Stardard: ERC20

Hiện tại, Coinlist đang mở bán token dự án zkLink (ZKL). Anh em có thể tìm hiểu thông tin chi tiết và cách thức tham gia tại đây nhé!

Token ultility

Mô hình hoạt động của token ZKL.

ZKL là đồng native token của zkLink, được sử dụng trong một số trường hợp sau:

• Thanh toán: ZKL hoạt động như token thanh toán chính cho dịch vụ tạo zero-knowledge proof được cung cấp bởi các provers. Trong giải pháp cơ sở hạ tầng zkLink App Rollup, ZKL là token thanh toán cho các DApp truy cập dịch vụ zkLink và thanh toán cho việc sử dụng không gian khối của mạng.
• Quản trị: ZKL là token quản trị cho giao thức zkLink. Chủ sở hữu ZKL có khả năng tham gia quản trị phát triển giao thức bằng cách khởi xướng và bỏ phiếu cho các đề xuất.
• Phần thưởng: Trả thưởng cho Validator stake ZKL.
• Đặc quyền: Chủ sở hữu ZKL có quyền truy cập vào tính năng độc quyền của các dApp trong hệ sinh thái, chẳng hạn như phí giao dịch chiết khấu và cơ hội đúc NFT độc quyền. Các đặc quyền cụ thể được quản lý bởi zkLink DAO và được hỗ trợ bởi eco dApps thông qua DAO Vault để trang trải phí giấy phép ban đầu.

=> Tóm lại, token ZKL bảo mật sự phân cấp của giao thức trong dài hạn. Đồng thời, khuyến khích sự tham gia tích cực của cộng đồng nhằm cung cấp các tài nguyên tính toán cần thiết để tạo ra zero-knowledge proof và duy trì các hoạt động mạng. Đặc biệt, tổng nguồn cung ZKL được giới hạn ở mức 1.000.000.000 token ZKL và duy trì mô hình không lạm phát.

Phân bổ token

Roadmap

Lộ trình phát triển của zkLink trong năm 2024 được chia làm 4 giai đoạn:

• Q1/2024: Tích hợp thêm các giải pháp DA và hỗ trợ các giải pháp ZK Social Login, ZK Oracle.
• Q2/2024: Hỗ trợ mô hình AMM + CLOB và Proof Auction Market.
• Q3/2024: Phát triển thêm hệ thống chứng minh mới, cho phép tương tác cross-chain.
• Q4/2024: Tích hợp các dịch vụ Decentralized Sequencer, triển khai hệ thống chứng minh mới và tích hợp các giải pháp để tăng tốc phần cứng.

Đối tác và nhà đầu tư

22/09/2021: zkLink huy động thành công 8,5 triệu USD trong vòng gọi vốn Seed do Republic Crypto dẫn đầu, cùng sự tham gia của Houbi Ventures, GSR Ventures, Arrington XRP capital, Skynet Tradung, ZBS Capital...

04/05/2023: zkLink tiếp tục nhận được 10 triệu USD tài trợ từ Coinbase Ventures, Cypher Capital, Big Brain Holdings...

Kênh thông tin chính thức

• Website: https://zk.link/
• Twitter: https://twitter.com/zkLink_Official
• Discord: https://discord.gg/zklink
• Telegram: https://t.me/zklinkorg

Kết luận

Với sự phát triển không ngừng của toàn thị trường crypto, các sản phẩm mới, nâng cấp mới hay đột phá mới trong tất cả các ngành cũng liên tục “trình làng”. Tuy nhiên, sự phát triển luôn đi kèm với những thách thức làm cho các dự án phải đau đầu, điển hình như phân mảnh thanh khoản, thử thách triển khai multichain, chi phí cao, vấn đề bảo mật... Do đó, zkLink ra đời để giải quyết những thách thức trên về khả năng tương tác và tiêu chuẩn hóa blockchain.

Đặc biệt, là một giải pháp toàn diện cho những nhà phát triển muốn xây dựng một Layer 2 thậm chí một Layer 3 theo nhu cầu riêng, zkLink đang nỗ lực mang đến những trải nghiệm công nghệ mượt mà cho người dùng, từ đó biến DeFi thành ngôi nhà chung giúp bất cứ ai cũng có thể truy cập vào được.

VIC Crypto tổng hợp

Tin tức liên quan:

 Subsquid (SQD) là gì? Tổng quan nền tảng lưu trữ dữ liệu đột phá dành cho Web3 được mở bán trên Coinlist

 BitsCrunch (BCUT) là gì? Dự án phân tích NFT được Coinlist mở bán cuối năm 2023 có gì đặc biệt?

 Archway (ARCH) bất ngờ mở giao dịch trên DEX Osmosis trước khi Coinlist trả token