Runes trên Bitcoin là gì? Giao thức fungible token mới được cha đẻ của Ordinals khai sinh

Ordinals được khai sinh bởi Casey Rodarmor là phát kiến có sức ảnh hưởng rất lớn khi đã thay đổi toàn bộ hệ sinh thái của mạng lưới Bitcoin. Nhiều phong trào bùng nổ mạnh mẽ dựa trên giao thức này như NFT Bitcoin, Inscription, Layer 2, BRC-20,... Nối tiếp đó một tiêu chuẩn token hoàn toàn mới được gọi là Runes sẽ sớm ra mắt vào đúng sự kiện BTC halving.

Runes là gì?

Runes là một giao thức cho phép phát hành các fungible token trên mạng lưới Bitcoin phát triển bởi cha đẻ của Ordinals, Casey Rodarmor.

Với Ordinals, nhà phát triển Bitcoin đã có thể tạo ra các “Inscription” giống NFT trên mạng Bitcoin giúp người dùng có thể giao dịch jpeg ngay trên chuỗi khối lớn nhất.

Còn với Runes, nó sẽ đại diện cho một tiêu chuẩn fungible token đột phá dành riêng cho shitcoin. 

Giao thức Runes bắt nguồn từ BRC-20. BRC-20 cũng là một fungible token, bản thân nó sử dụng giao thức Ordinals và được phát triển bởi nhà phát triển có biệt danh Domo. Runes là một cải tiến nhằm làm cho quá trình tạo fungible token trên Bitcoin hiệu quả hơn.

Runes hiện vẫn đang ở phiên bản thử nghiệm và đã được Casey Rodarmor timing mainnet vào đúng sự kiện Bitcoin Halving ở block 840,000 khoảng vào ngày 20/4 sắp tới.

Cơ chế hoạt động của Runes

Điểm khác biệt lớn nhất của Runes so với fungible thông thường là ở chỗ Runes hoàn toàn sinh ra để thích ứng với mô hình UTXO của Bitcoin thay vì Account Based được sử dụng bởi một số Layer 1 như Ethereum. Nghĩa là thay vì phải truyền dữ liệu off-chain như các fungible token khác thì Runes nằm hoàn toàn trên blockchain Bitcoin.

Điểm khác nhau của UTXO và Account Based

UTXO - Unspent Transaction Output, hoạt động tương tự như việc sử dụng tiền mặt, trong đó mỗi UTXO biểu thị một số dư cụ thể trên mạng lưới. Mỗi địa chỉ có thể sở hữu nhiều UTXO với các giá trị khác nhau. Khi có nhu cầu chi tiêu, người sở hữu sẽ sử dụng các UTXO này làm đầu vào cho giao dịch, sau đó UTXO đó sẽ trở thành Spent Transaction Output và tạo ra các UTXO mới.

Ví dụ, sau khi sử dụng các giấy chứng nhận số dư chi tiêu, chúng hoàn toàn bị xóa và tạo ra các chứng nhận số dư mới cho các bên liên quan. Mô hình này mạnh mẽ trong việc ngăn chặn các cuộc tấn công double spending.

Account Based, hoạt động giống như các tài khoản ngân hàng, trong đó mỗi người dùng có một tài khoản riêng biệt với số dư bên trong. Người dùng có thể chuyển nhận với bất kỳ số tiền nào họ sở hữu mà không cần phải xóa các chứng nhận số dư.

Sự vượt trội của Runes so với BRC-20

BRC-20 là một tiêu chuẩn hoạt động trên mạng Bitcoin, sử dụng giao thức Ordinals. Mỗi giao dịch của nó tạo ra các UTXO mới, dẫn đến việc số lượng UTXO tăng lên quá nhiều khiến mạng lưới bị spam. Dữ liệu về token của BRC-20 được lưu trữ trong phần Witness Data thay vì trong UTXO.

Runes Protocol đột phá hơn bằng cách lưu trữ dữ liệu trực tiếp trong UTXO, đặc biệt là trong đoạn mã OP_RETURN. Một UTXO có thể lưu trữ một hoặc nhiều token với số lượng khác nhau, giúp quản lý các bộ UTXO hiệu quả hơn và tăng cường hiệu suất hệ thống. Mô hình UTXO giúp Runes trở nên thân thiện hơn với người dùng và tương thích với các mạng lưới mở rộng dựa trên UTXO như Lightning Network.

Với Ordinals, Rodarmor sử dụng Inscription và Digital Artifact thay cho non-fungible token (NFT) còn Runes sẽ đại diện fungible token (ứng dụng thường thấy nhất có lẽ là shit hoặc meme coin). Rune được quản lý thông qua các message lưu trữ trong UTXO, gọi là Runestones (message gồm có tạo mới, mint thêm token hoặc di chuyển rune).

Về thuật ngữ, ta có "Mint" sử dụng cho các giao thức trên Ethereum, "Inscribe" cho Ordinals và "Etch" sẽ sử dụng cho Runes.

Các tính năng trong Runes

Etching: là phương thức để tạo ra các đồng rune, tương tự như việc triển khai hợp đồng ERC token trên mạng Ethereum. Trong phần Etching, các thông tin mô tả thuộc tính của rune sẽ được xác định. Khi giao dịch Etching được xác nhận, các thông tin này sẽ trở nên không thể thay đổi và bất biến.

Các thông tin của các đồng rune bao gồm:

• Name: Các ký tự từ A-Z có độ dài từ 1 đến 28.
• Divisibility: Mức độ chia nhỏ của đồng rune.
• Symbol: Biểu tượng của đồng rune.
• Premine: Người tạo rune có thể tự phân chia số lượng rune cho mình.
• Terms: Các thiết lập điều kiện cho hoạt động mint rune.

Minting: là phương thức cho phép người dùng tiếp tục mint các rune được mở khai thác (theo điều kiện được xác định tại Etching).

Transferring: cho phép người dùng sở hữu rune di chuyển chúng đến một địa chỉ ví khác hoặc đốt chúng (burn).

Các dự án đang phát triển trên Runes

Kể từ khi Rodarmor lần đầu tiên công bố kế hoạch cho giao thức Runes vào tháng 9/2023, đã có rất nhiều hoạt động chuẩn bị diễn ra.

RSIC

Dự án đầu tiên và có lẽ là nổi bật nhất để bắt đầu tạo ra sự chú ý là RSIC. RSIC là một bộ sưu tập gồm 21.000 Ordinals có kế hoạch ra mắt một token được gọi là RUNE, nôm na như kiểu ra mắt một token ERC-20 gọi là ERC-20 và việc này đã gây ra một số sự nhầm lẫn cho nhà đầu tư. Các Ordinals của RSIC đã được phát tặng cho các ví năm giữ Inscriptions Ordinals như Ordinal Maxi Biz.

RSIC là một trò chơi dựa trên thuật ngữ ASIC, một loại máy đào Bitcoin. Người dùng sở hữu Inscriptions Ordinals của RSIC có thể sử dụng nó để bắt đầu "đào" token sắp tới của họ.

Runestone

Runestone là một dự án Ordinals được tạo ra bởi Leonidas. Dự án bao gồm 112.383 Ordinals Runestone airdrop cho mỗi ví Ordinals nắm giữ ít nhất ba Inscriptions trước ngày 20 tháng 1 năm 2024— ngày kỷ niệm một năm kể từ khi giao thức Ordinals được ra mắt.

Runestone Eligibility Algorithm Update:

Volunteer contributors in the Discord determined that there are ~110,000 addresses that held 3 or more non-TXT/JSON inscriptions at block height 826,600 (6 days ago on the 1-year anniversary of Ordinals).

Using parent-child, batch… pic.twitter.com/SIBr3FFCrX

— Leonidas (@LeonidasNFT) January 26, 2024

Phân phối airdrop đã diễn ra trong tháng này, và Leonidas trước đó đã nói rằng mỗi Runestone sẽ được chuyển đổi thành một token Runes khi giao thức hoạt động.

Một số dự án khác

Node Apes là một dự án Runes khác, kết hợp PFP lấy cảm hứng từ NodeMonkes với Ordinal "Runic Miner" hứa hẹn "đào" các rune nếu holders nắm giữ 2 NFT đó trong cùng một ví.

RuneX tuyên bố đang xây dựng một sàn giao dịch phi tập trung cho Runes trên Bitcoin, và cũng đã ra mắt bộ sưu tập Ordinals riêng của mình.

Ví Bitcoin nổi tiếng Xverse cũng thông báo vào đầu tháng này rằng nó đã hỗ trợ testnet cho Runes, với kế hoạch hỗ trợ tiêu chuẩn fungible token trên mainnet ngay khi nó được hoạt động.

Magic Eden cũng nói rằng họ sẽ hỗ trợ Runes.

Kết luận

Còn rất nhiều dự án khác đang hoạt động trong không gian Ordinals muốn tương tác với Runes.Tuy nhiên Rodarmor chưa công bố bất kỳ thông tin nào về khung kỹ thuật xung quanh Runes.

Vì vậy, bất kỳ dự án nào tuyên bố là token runes đầu tiên đều đang tự đặt ra một giả định khá lớn. Việc nói rằng đang ra mắt một token dựa trên Runes ngay bây giờ sẽ hơi giống như nói rằng bạn sẽ remix một bài hát chưa được phát hành.

Các dự án tuyên bố đang cho "đào" các rune vào lúc này thực chất đang chạy một chương trình tích điểm nhưng trên Bitcoin. Giữ Inscription trong ví anh em có thể bắt đầu kiếm điểm đổi rune…

Dù sao đây cũng là một phát kiến khá mới lạ từ cha đẻ của Ordinals. Hãy DYOR thật kỹ trước khi xuống tiền nhé anh em.

VIC Crypto tổng hợp

Tin tức liên quan:

 Starknet lên kế hoạch triển khai "Parallel Execution" cải tiến tốc độ giao dịch tương tự với Solana

 Monad Labs mục tiêu huy động thành công 200 triệu USD trong vòng gọi vốn tiếp theo led bởi Paradigm

 Sei Labs và Omni Foundation đề xuất tiêu chuẩn token mới nhằm hợp nhất Ethereum NFT

 StarkNet tích hợp cơ chế Blobstream của Celestia

 Vạ miệng xúc phạm cộng đồng săn airdrop, nhà phát triển cốt lõi của Starknet vội vàng “quay xe” xin lỗi