NFT và sở hữu trí tuệ, câu hỏi còn bỏ ngỏ

Quyền sở hữu trí tuệ là gì?

Ở dạng đơn giản nhất, tài sản trí tuệ bao gồm những thứ mà bạn tạo ra bằng trí óc của mình, chẳng hạn như tác phẩm nghệ thuật, văn học và các phát minh.

Những biện pháp bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ tương đối dễ thực thi trong thế giới thực, nhưng trong thế giới kỹ thuật số nơi mà việc sao chép diễn ra rất nhiều khiến mọi thứ trở nên đặc biệt khó khăn.

Các mã thông báo không thể thay thế là một sự phát triển ly kỳ có sức mạnh hiện đại hóa mọi thứ từ thẻ bóng chày đến album nhạc, từ hàng hóa trong phim đến tác phẩm nghệ thuật tuyệt đẹp. Tuy nhiên, như với bất kỳ công nghệ mới nào, có những vấn đề cần được khắc phục.

Ngành công nghiệp này vẫn đang tồn tại nhiều vấn đề cần được giải quyết. Nếu NFT bị đánh cắp bởi tác nhân độc hại, nạn nhân có còn được hưởng quyền sở hữu trí tuệ không? Và làm thế nào chúng ta có thể chống lại nguy cơ sao chép các NFT được đúc trên một blockchain đối thủ?

Khi mua NFT có tự động nhận được quyền IP (quyền sở hữu trí tuệ) không?

Câu trả lời ngắn gọn cho điều này là không. 

Hãy xem qua một số ví dụ minh họa. Jack Dorsey đã bán đoạn tweet đầu tiên của mình dưới dạng NFT với giá khổng lồ 2,9 triệu USD vào tháng 3/2021. Doanh nhân tiền điện tử Sina Estavi (người mua NFT này) không sở hữu IP cho dòng tweet. Tất cả bản quyền vẫn thuộc về Dorsey.

New York Times đã thực hiện một hành động nguy hiểm khi bán cơ hội sở hữu “bài báo đầu tiên trong lịch sử gần 170 năm của The Times được phân phối dưới dạng NFT”. Cuối cùng, nó đã được bán với giá khổng lồ 350 ETH - trị giá 560.000 USD vào thời điểm đó và khoảng 600.000 USD tính đến đầu tháng 8/2022. Mặc dù NFT này đã đi kèm với một số đặc quyền nhưng nó không bao gồm bản quyền đối với bài viết… hoặc bất kỳ quyền sao chép hoặc hợp tác nào.

Những cạm bẫy tiềm ẩn không chỉ dừng lại ở đó. MetaBirkins đã trở nên đặc biệt phổ biến trong thời kỳ bùng nổ NFT - một phiên bản làm lại kỹ thuật số những chiếc túi nổi tiếng của Hermes. Nghệ sĩ kỹ thuật số Mason Rothschild - người tạo ra bộ sưu tập NFT này đã bị Hermes khởi kiện vì trục lợi từ thương hiệu Birkin với tuyên bố rằng nó có thể gây ra sự nhầm lẫn trong mắt người tiêu dùng.

Các phiên bản NFT này sau đó đã bị xóa khỏi nền tảng kỹ thuật số OpenSea. Rothschild đã đăng những bức thư công khai bày tỏ sự không đồng tình với lập trường của Hermès và OpenSea. 

Cho đến nay vụ kiện kinh điển liên quan đến NFT giữa Hermès và Mason Rothschild vẫn đang được giới thời trang lẫn công nghệ đặc biệt quan tâm.

Bộ sưu tập NFT nào đã cấp quyền IP cho chủ sở hữu?

Một số bộ sưu tập NFT lớn nhất hiện nay như Bored Ape Yacht Club đã trao đầy đủ quyền sở hữu trí tuệ cho người dùng.

Đây là một sự phát triển đáng kể. Điều đó có nghĩa là những người sở hữu Bored Ape NFTs có tiềm năng thu lợi nhuận từ chúng.

Nam diễn viên Seth Green đã từng gây chú ý khi tiết lộ kế hoạch tạo một chương trình truyền hình có chủ đề xoay quanh Bored Ape NFT của anh ấy với tên gọi White Horse Tavern. Bộ sưu tập yêu quý của Green cuối cùng đã bị đánh cắp trong một cuộc tấn công lừa đảo và cuối cùng anh ta đã phải trả rất nhiều tiền để lấy lại nó.

Giấy phép của BAYC cho biết những người mua NFT "hoàn toàn sở hữu Bored Ape, và nghệ thuật trong đó" - nhưng không thực sự đề cập đến điều gì sẽ xảy ra trong các trường hợp trộm cắp. Nhiều chuyên gia tin rằng Green sẽ có cơ sở pháp lý vững chắc nếu anh phát hành chương trình truyền hình mà không có NFT, nhưng không có gì đảm bảo.

Yuga Labs, công ty đứng sau bộ sưu tập NFT của Bored Ape Yacht Club (Bored Ape), cũng đã phát hành quyền sở hữu trí tuệ (IP) cho Cryptopunks và Meebits NFT. Công ty đã mua quyền sở hữu trí tuệ đối với các bộ sưu tập NFT vào khoảng nửa cuối tháng 3/2022. Điều này có nghĩa là chủ sở hữu có thể sử dụng NFT của họ cho các lý do kinh doanh hoặc cá nhân.

Tuy nhiên, một báo cáo của Galaxy Digital cho biết giấy phép Yuga Labs cho BAYC, MAYC và BAKC NFTs không nhất quán.

Nghiên cứu của Galaxy cho biết, “Giấy phép do Yuga cung cấp cho các chủ sở hữu BAYC, MAYC và BAKC NFTs chứa đựng những mâu thuẫn quan trọng củng cố phát hiện của chúng tôi rằng các thỏa thuận cấp phép phải vật lộn với việc chuyển giao quyền sở hữu IP cho chủ sở hữu NFT”.

Đánh giá chi tiết hơn khi so sánh các giấy phép với nhau họ cho rằng: "Mặc dù giấy phép BAYC không rõ ràng và có khả năng gây hiểu lầm, nhưng các giấy phép mới hơn từ Yuga Labs bao gồm cả giấy phép Cryptopunks và Meebits mới chuyên nghiệp và rõ ràng hơn đáng kể trong các điều khoản về quyền sở hữu và giấy phép".

Liệu NFT có giúp bảo hộ bản quyền?

Dẫu rằng NFT hiện vẫn còn nhiều lỗ hổng pháp lý, tuy nhiên, nhìn chung, NFT nổi tiếng như vậy không phải không có lí do. Nếu bỏ ngoài việc các bên thứ 3 đạo nhái tác phẩm thế giới thực vào NFT thì các nền tảng NFT lại có một sự bảo hộ cực kì chặt chẽ đối với các tác phẩm gốc được sáng tạo mà mã hóa ngay trên chính các nền tảng này, nghĩa là chưa hề có bất kì phiên bản nào trước đó ở thế giới thực.

Một người có thể tạo ra các NFT từ các sản phẩm kỹ thuật số, bán nó và thu lời từ các sản phẩm đó. Các hoạt động, giao dịch, chuyển nhượng đối với NFT đều được ghi lại trên một sổ cái công khai và phi tập trung. Qua đó, bất kỳ ai cũng có thể xác minh, truy xuất nguồn gốc và quyền sở hữu của tài sản, nhờ đó tránh được việc đạo nhái, làm giả, hay việc bỗng dưng tác giả bị “đánh gậy bản quyền” một bên nào đó.

Chính vì vậy mà ta có thể rút ra kết luận: NFT có rất nhiều tiềm năng phát triển, tuy nhiên, nó vẫn chưa đạt đến mức độ minh bạch hoàn toàn và vẫn cần rất nhiều sửa đổi, bổ sung và hoàn thiện để giải quyết hoàn toàn mọi tranh chấp giữa chủ sở hữu quyền, người sáng tạo và các người dùng NFT.

 VIC Crypto tổng hợp

Tin tức liên quan:

NFT nghệ thuật là gì? Cân nhắc giữa rủi ro và tiềm năng lợi nhuận khi đầu tư NFT nghệ thuật

Tiềm năng của NFT là rất lớn và khả năng sáng tạo từ chúng là vô tận

Siêu dữ liệu NFT là gì? Làm cách nào để tìm siêu dữ liệu của một NFT bất kỳ?

Dự án NFT - Cách phân tích chúng như một chuyên gia